Accueil > Mots-clés > familles botaniques (selon AGP IV & PPG I)

familles botaniques (selon AGP IV & PPG I) : classement par ordres

Classification phylogénétique botanique des angiospermes (plantes « à fleurs ») et Classification des ptéridophytes (lycophytes et fougères)

L’observation des organes de reproduction est à la base de la classification « classique ». Pendant longtemps, la recherche n’a que peu modifié celle-ci, aboutissement des connaissances botaniques. L’apport récent des techniques d’études de l’ADN (lui-même n’est connu que depuis quelques décennies) a bouleversé la cladistique [1] et amené de passionnantes remises en cause de la classification du vivant. Une autre page recense toujours l’ancienne classification des familles dont l’utilisation est encore très répandue.

Sur l’Angiosperms Phylogeny Group III (édition 2009), voir la Classification_APG III sur Wikipédia anglophone.

Les familles botaniques de l’Europe occidentale sont souvent moins diversifiées que les mêmes familles présentes dans le reste de l’Hémisphère Nord.

Les glaciations ont plusieurs fois repoussé les plantes vers le Sud dans des espaces refuges assez réduits. Les reconquêtes entre les périodes glaciaires se font donc à partir d’un patrimoine appauvri, au contraire des régions de l’Amérique du Nord et de l’Asie du Nord-Est dont l’arrière pays immense et très varié a été moins couvert par les glaces. Aussi, ces régions ont pu mieux préserver et diversifier leurs espèces. De même pour les espèces communes à ces zones et à l’Europe occidentale, la diversité génétique a pu y être mieux préservée.

Une quatrième version de la classification est depuis parue et suivie ici, l’APG IV (2016) :
Wikipédia francophone
Wikipédia anglophone

Sur le PPG I (2016) du Pteridophyte Phylogeny Group, voir : https://fr.wikipedia.org/wiki/Pteridophyte_Phylogeny_Group

Le Pteridophyte Phylogeny Group, ou PPG, est un groupe international informel de botanistes systématiciens qui collaborent pour établir un consensus sur la classification des ptéridophytes (lycophytes et fougères) qui reflète les connaissances sur les relations entre les plantes découvertes par des études phylogénétiques. En 2016, le groupe a publié une classification des ptéridophytes existants, appelée « PPG I ». L’article comptait 94 auteurs (26 principaux et 68 supplémentaires). [consulté en décembre 2021]

et sa source : https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jse.12229


Acorales

❦  Acoraceae
acore (Acorus calamus)

Alismatales

❦  Araceae
calla des marais (Calla palustris)
arum d’Italie (Arum italicum)
gouet tacheté (Arum maculatum)

❦  Alismataceae
plantain d’eau (Alisma plantago-aquatica)
sagittaire (Sagittaria sagittifolia)

❦  Butomaceae
butome (Butomus umbellatus)

❦  Hydrocharitaceae
aloès d’eau (Stratiotes aloides)
morène des grenouilles (Hydrocharis morsus-ranae)

❦  Potamogetonaceae
potamot nageant (Potamogeton natans)

Apiales

❦  Araliaceae
lierre (Hedera helix)
écuelle d’eau (Hydrocotyle vulgaris)
ginseng (Panax ginseng)
éleuthérocoque (Eleutherococcus senticosus)

❦  Apiaceae
cèleri-branche (Apium graveolens dulce)
persil (Petroselinum crispum)
aneth (Anethum graveolens)
oenanthe safranée (Oenanthe crocata)
cumin (Cuminum cyminum)
[...]

Aquifoliales

❦  Aquifoliaceae
houx (Ilex aquifolium)
houx verticillé (Ilex verticillata)

Asparagales

❦  Orchidaceae
orchis pourpre (Orchis purpurea)
épipactis pourpre noirâtre (Epipactis atrorubens)
céphalanthère de Damas (Cephalanthera damasonium)
platanthère à deux feuilles (Platanthera bifolia)
ophrys araignée (Ophrys aranifera)
[...]

❦  Iridaceae
iris de Sibérie (Iris sibirica)
safran (Crocus sativus)
crocus de Naples (Crocus vernus)
iris gigot (Iris foetidissima)
crocus d’automne (Crocus speciosus)
[...]

❦  Asparagaceae
dame d’onze heures (Ornithogalum umbellatum)
asperge (Asparagus officinalis)
muscari à grappe (Muscari neglectum)
muscari à toupet (Muscari comosum)

❦  Amaryllidaceae
poireau (Allium porrum)
ail chinois (Allium tuberosum)
ciboule (Allium fistulosum)
poireau perpétuel (Allium ampeloprasum)
jonquille (Narcissus pseudonarcissus)
[...]

❦  Asparagaceae Scilloideae
jacinthe des bois (Hyacinthoides non-scripta)
scille (Scilla siberica)
jacinthe hispanica (Hyacinthoides non-scripta hispanica)

❦  Asparagaceae Nolinoideae
sceau de Salomon odorant (Polygonatum odoratum)
muguet (Convallaria majalis)
fragon petit-houx (Ruscus aculeatus)
sceau de Salomon multiflore (Polygonatum multiflorum)
sceau de Salomon à feuilles verticillées (Polygonatum verticillatum)

❦  Asphodelaceae
asphodèle blanc (Asphodelus albus)
hémérocalle fauve (Hemerocallis fulva)

Asterales

❦  Campanulaceae
cardinale des marais (Lobelia urens)
jasione des montagnes (Jasione montana)
campanule des Carpathes (Campanula carpatica)
campanule des murailles (Campanula portenschlagiana)
campanule agglomérée (à bouquet) (Campanula glomerata)
[...]

❦  Menyanthaceae
nénufar, faux (Nymphoides peltata)
trèfle d’eau (Menyanthes trifoliata)

❦  Asteraceae
cotonnière de France (Logfia gallica)
carthame des teinturiers (Carthamus tinctorius)
santoline petit-cyprès (Santolina chamaecyparissus)
centaurée scabieuse (Centaurea scabiosa)
salsifis des prés (Tragopogon pratensis)
[...]

Boraginales

❦  Boraginaceae
buglosse d’Italie (Anchusa italica)
buglosse officinale (Anchusa officinalis)
grémil diffus (Lithodora diffusa)
vipérine (Echium vulgare)
bourrache (Borago officinalis)
[...]

Brassicales

❦  Tropaeolaceae
capucine (Tropaeolum majus)

❦  Resedaceae
gaude (Reseda luteola)
réséda (Reseda lutea)

❦  Brassicaceae
cresson alénois (Lepidium sativum)
choux (Brassica oleracea)
monnaie du pape (Lunaria rediviva)
chou frisé (Brassica oleracea sabellica)
cresson des bois (Rorippa sylvestris)
[...]

Buxales

❦  Buxaceae
buis (Buxus sempervirens)

Caryophyllales

❦  Plumbaginaceae
dentelaire du Cap (Plumbago auriculata)

❦  Polygonaceae
oseille (Rumex acetosa)
rhubarbe (Rheum rhabarbarum)
persicaire amphibie (Polygonum amphibium)
persicaire (Polygonum persicaria)
patience (Rumex patienta)
[...]

❦  Caryophyllaceae
compagnon rouge (Silene dioica)
compagnon blanc (Silene latifolia)
coquelourde des jardins (Silene coronaria)
sagine subulée (Sagina subulata)
stellaire holostée (Stellaria holostea)
[...]

❦  Amaranthaceae
épinard-fraise (Blitum virgatum)
arroche (Atriplex hortensis)
chénopode blanc (Chenopodium album)
betterave (Beta vulgaris)
amarante queue-de-renard (Amaranthus caudatus)
[...]

❦  Aizoaceae
tétragone (Tetragonia tetragonoides)

❦  Portulacaceae
pourpier (Portulaca oleracea)

❦  Nyctaginaceae

Celastrales

❦  Celastraceae
parnassie des marais (Parnassia palustris)
fusain d’Europe (Euonymus europaeus)

Ceratophyllales

❦  Ceratophyllaceae
cornifle nageant (Ceratophyllum demersum)

Cornales

❦  Cornaceae
cornouiller du Canada (Cornus canadensis)
cornouiller mâle (Cornus mas)
cornouiller sanguin (Cornus sanguinea)
cornouiller blanc (Cornus alba)

❦  Hydrangeaceae
hortensia aspera (Hydrangea aspera)
hortensia (Hydrangea macrophylla)
hortensia à feuilles de chêne (Hydrangea quercifolia)
hortensia en panicule (Hydrangea paniculata)
hortensia serrata (Hydrangea serrata)
[...]

Cucurbitales

❦  Cucurbitaceae
bryone (Bryonia dioica)
concombre (Cucumis sativus)
courgette (Cucurbita pepo)
melon (Cucumis melo)
potiron (Cucurbita maxima)
[...]

Dipsacales

❦  Adoxaceae
viorne obier (Viburnum opulus)
sureau du Canada (Sambucus canadensis)
viorne mancienne (Viburnum lantana)
sureau noir (Sambucus nigra)
viorne bodnantense (Viburnum × bodnantense)
[...]

❦  Caprifoliaceae
knautie des champs (Knautia arvensis)
scabieuse du Caucase (Scabiosa caucasica)
valérianelle carénée (Valerianella carinata)
succise des prés (Succisa pratensis)
chèvrefeuille du Japon (Lonicera japonica)
[...]

Equisetales

❦  Equisetaceae
prêle des champs (Equisetum arvense)
prêle des marais (Equisetum palustre)
prêle des rivières (Equisetum fluviatile)

Ericales

❦  Balsaminaceae
balsamine des jardins (Impatiens balsamina)

❦  Polemoniaceae
polémoine bleue (Polemonium caeruleum)

❦  Primulaceae
mouron rouge (Lysimachia arvensis)
lysimaque ponctuée (Lysimachia punctata)
lysimaque thyrsiflore (Lysimachia thyrsiflora)
cyclamen coum (Cyclamen coum)
lysimaque nummulaire (Lysimachia nummularia)
[...]

❦  Actinidiaceae
kiwi (Actinidia deliciosa)

❦  Clethraceae
clèthre à feuilles d’aulne (Clethra alnifolia)

❦  Ericaceae
bruyère tétragone (Erica tetralix)
bruyère d’hiver (Erica carnea)
canneberge (Vaccinium oxycoccos)
andromède (Andromeda polifolia)
busserole (Arctostaphylos uva-ursi)
[...]

❦  Theaceae

Fabales

❦  Fabaceae
vesce à épis (Vicia cracca)
luzerne naine (Medicago minima)
robinier (Robinia pseudoacacia)
trèfle arbustif (Lespedeza thunbergii)
soja (Glycine max, Glycine soja)
[...]

Fagales

❦  Fagaceae
hêtre (Fagus sylvatica)
chêne pubescent (Quercus pubescens)
chêne pédonculé (Quercus robur)
châtaignier (Castanea sativa)
chêne rouvre/sessile (Quercus petraea)
[...]

❦  Juglandaceae
noyer noir (Juglans nigra)
noyer (Juglans regia)

❦  Betulaceae
bouleau pubescent (Betula pubescens)
aulne blanc (Alnus incana)
aulne glutineux (Alnus glutinosa)
aulne de Corse (Alnus cordata)
noisetier (Corylus avellana)
[...]

Garryales

❦  Garryaceae
aucuba (Aucuba japonica)

Gentianales

❦  Rubiaceae
gaillet gratteron (Galium aparine)
garance voyageuse (Rubia peregrina)
aspérule odorante (Galium odoratum)
gardénia (Gardenia jasminoides)
caille-lait jaune (Galium verum)
[...]

❦  Gentianaceae
centaurée, petite (Centaurium erythraea)
gentiane jaune (Gentiana lutea)

❦  Apocynaceae
apocyne chanvrin (Apocynum cannabinum)
pervenche (Vinca minor)

Geraniales

❦  Geraniaceae
géranium à feuilles rondes (Geranium rotundifolium)
géranium à feuilles découpées (Geranium dissectum)
herbe à Robert (Geranium robertianum)
géranium des marais (Geranium palustre)
géranium macrorrhizum (Geranium macrorrhizum)
[...]

Ginkgoales

❦  Ginkgoaceae
ginkgo (Ginkgo biloba)

Lamiales

❦  Oleaceae
forsythia (Forsythia × intermedia)
troène (Ligustrum vulgare)
jasmin officinal (Jasminum officinale)
lilas (Syringa vulgaris)
troène à feuilles ovales (Ligustrum ovalifolium)
[...]

❦  Plantaginaceae
véronique des ruisseaux (Veronica beccabunga)
plantain lancéolé (Plantago lanceolata)
ruine de Rome (Cymbalaria muralis)
digitale (Digitalis purpurea)
penstémon (Penstemon tenuis)
[...]

❦  Scrophulariaceae
bouillon blanc (Verbascum thapsus)
buddléia (Buddleja davidii)
buddléia de Lindley (Buddleja lindleyana)
scrofulaire noueuse (Scrophularia nodosa)
buddléia à feuilles alternes (Buddleja alternifolia)

❦  Lamiaceae
romarin (Salvia rosmarinus)
lavande papillon (Lavandula stoechas)
mélisse (Melissa officinalis)
serpolet (Thymus serpyllum)
oreille d’ours (Stachys byzantina )
[...]

❦  Paulowniaceae
paulownia (Paulownia tomentosa)

❦  Lentibulariaceae
utriculaire commune (Utricularia vulgaris)

❦  Acanthaceae
acanthe (Acanthus mollis)

❦  Bignoniaceae
catalpa (Catalpa bignonioides)
bignone (Campsis grandiflora)

❦  Verbenaceae
verveine des jardins (Verbena × hybrida)
verveine officinale (Verbena officinalis)
verveine couvre-sol (Verbena corymbosa)
verveine odorante (Aloysia triphylla)
verveine de Buenos Aires (Verbena bonariensis)
[...]

❦  Orobanchaceae

Laurales

❦  Lauraceae
laurier sauce (Laurus nobilis)

Liliales

❦  Colchicaceae
colchique d’automne (Colchicum multiflorum)

❦  Liliaceae
tulipe humilis (Tulipa humilis)
fritillaire impériale (Fritillaria imperialis)
lis (Lilium bulbiferum)
fritillaire pintade (Fritillaria meleagris)
tulipe des bois (Tulipa sylvestris)

Magnoliales

❦  Magnoliaceae
tulipier de Virginie (Liriodendron tulipifera)
magnolia à grandes fleurs (Magnolia grandiflora)
magnolia étoilé (Magnolia stellata)
magnolia (Magnolia × soulangeana)

Malpighiales

❦  Euphorbiaceae
euphorbe des bois (Euphorbia amygdaloides)
euphorbe des marais (Euphorbia palustris)
euphorbe petit-cyprès (Euphorbia cyparissias)
euphorbe epithymoides (Euphorbia polychroma)
ricin (Ricinus communis)
[...]

❦  Passifloraceae
passiflore (Passiflora incarnata)

❦  Salicaceae
saule marsault (Salix caprea)
saule pleureur (Salix babylonica)
saule à trois étamines (Salix triandra)
saule blanc (Salix alba)
peuplier blanc (Populus alba)
[...]

❦  Violaceae
violette odorante (Viola odorata)
pensée sauvage (Viola tricolor)
violette des marais (Viola palustris)

❦  Linaceae
lin_ vivace (Linum bienne)
lin_ usuel (Linum usitatissimum)

❦  Hypericaceae
millepertuis perforé (Hypericum perforatum)
millepertuis à grandes fleurs (Hypericum calycinum)

Malvales

❦  Malvaceae
mauve sylvestre (Malva sylvestris)
tilleul à grandes feuilles (Tilia platyphyllos)
lavatère arbustive (Lavatera arborea)
mauve alcée (Malva alcea)
guimauve (Althaea officinalis)
[...]

❦  Thymelaeaceae
daphné (bois-gentil) (Daphne mezereum)

❦  Cistaceae
hélianthème commun (Helianthemum nummularium)

Myrtales

❦  Lythraceae
salicaire (Lythrum salicaria)

❦  Onagraceae
gaura (Oenothera lindheimeri)
épilobe hérissé (Epilobium hirsutum)
épilobe en épi (Epilobium angustifolium)
fuchsia de Magellan (Fuchsia magellanica)
circée de Lutèce (Circaea lutetiana)
[...]

Nymphaeales

❦  Nymphaeaceae
nénufar blanc (Nymphaea alba)
nénufar jaune (Nuphar lutea)

Oxalidales

❦  Oxalidaceae
oxalis petite oseille (Oxalis acetosella)

Pinales

❦  Cupressaceae
cyprès de Leyland (Cuprocyparis leylandii)
cyprès (Cupressus sempervirens)
genévrier (Juniperus communis)
thuya (Thuja plicata)

❦  Taxaceae
if (Taxus baccata)

❦  Pinaceae
mélèze (Larix decidua)
sapin pectiné (Abies alba)
épicéa (Picea abies)
pin sylvestre (Pinus sylvestris)

Piperales

❦  Aristolochiaceae

Poales

❦  Typhaceae
rubanier dressé (Sparganium erectum)
massette à feuilles larges (Typha latifolia)
massette à feuilles étroites (Typha angustifolia)

❦  Juncaceae
jonc épars (Juncus effusus)
jonc glauque (Juncus inflexus)

❦  Cyperaceae
scirpe des marais (Eleocharis palustris)
linaigrette à feuilles étroites (Eriophorum angustifolium)
linaigrette engainante (Eriophorum vaginatum)
laiche de Buchanan (Carex buchananii)
laiche pendante (Carex pendula)
[...]

❦  Poaceae
amourette vivace (Briza media)
pâturin annuel (Poa annua)
sorgho (Sorghum bicolor)
baldingère faux-roseau (Phalaris arundinacea)
avoine (Avena sativa)
[...]

Polypodiales

❦  Cystopteridaceae
capillaire blanc (Cystopteris fragilis)
polypode dryoptère (Gymnocarpium dryopteris)
polypode de Robert (Gymnocarpium robertianum)

❦  Aspleniaceae
cétérach officinal (Asplenium ceterach)
rue des murailles (Asplenium ruta-muraria)
doradille du Nord (Asplenium septentrionale)
asplénium noir (Asplenium adiantum-nigrum)
scolopendre (Asplenium scolopendrium)
[...]

❦  Woodsiaceae
❦  Athyriaceae
fougère femelle (Athyrium filix-femina)

❦  Dryopteridaceae
fougère mâle (Dryopteris filix-mas)
dryoptéris voisin (Dryopteris affinis)
polystic à soies (Polystichum setiferum)
dryoptéris de la Chartreuse (Dryopteris carthusiana)
dryoptéris à crêtes (Dryopteris cristata)
[...]

❦  Thelypteridaceae
oréoptéris (Oreopteris limbosperma)
phégoptéris vulgaire (Phegopteris connectilis)
fougère des marais (Thelypteris palustris)

❦  Blechnaceae
blechne (Struthiopteris spicant)

❦  Dennstaedtiaceae
fougère aigle (Pteridium aquilinum)

Proteales

❦  Platanaceae
platane commun (Platanus × hispanica)

Ranunculales

❦  Papaveraceae
corydale jaune (Pseudofumaria lutea)
pavot d’Orient (Papaver orientale)
coeur de Marie (Dicentra spectabilis)
chélidoine (Chelidonium majus)
fumeterre (Fumaria officinalis)
[...]

❦  Berberidaceae
mahonia (Berberis aquifolium)
épimède (Epimedium pinnatum)
épine-vinette (Berberis vulgaris)

❦  Ranunculaceae
aconit napel (Aconitum napellus)
clématite des montagnes (Clematis montana)
nigelle de Damas (Nigella damascena)
cierge d’argent (Actaea racemosa)
anémone des bois (Anemone nemorosa)
[...]

Rosales

❦  Rosaceae
pommier (Malus domestica)
rosier rugueux (Rosa rugosa)
benoite des jardins (Geum chiloense)
prunellier (Prunus spinosa)
potentille des marais (Potentilla palustris)
[...]

❦  Elaeagnaceae
olivier de Bohème (Elaeagnus angustifolia)
argousier (Hippophae rhamnoides)

❦  Rhamnaceae
nerprun purgatif (Rhamnus cathartica)
bourdaine (Frangula dodonei)
céanothe (Ceanothus × delilianus)

❦  Ulmaceae
orme champêtre (Ulmus minor)
orme lisse (Ulmus laevis)
orme de montagne (Ulmus glabra)

❦  Cannabaceae
houblon (Humulus lupulus)
chanvre (Cannabis sativa)

❦  Urticaceae
ortie brulante (Urtica urens)
pariétaire de Judée (Parietaria judaica)
ortie (Urtica dioica)

Salviniales

❦  Salviniaceae
azolle fausse-fougère (Azolla filiculoides)

Santalales

❦  Santalaceae
gui_ (Viscum album)

Sapindales

❦  Anacardiaceae
arbre à perruques (Rhus coggygria)
sumac amarante (Rhus typhina)
sumac des corroyeurs (Rhus coriaria)

❦  Sapindaceae
érable plane (Acer platanoides)
érable sycomore (Acer pseudoplatanus)
marronnier (Aesculus hippocastaneum)
érable champêtre (Acer campestre)

❦  Rutaceae
rue officinale (Ruta graveolens)

❦  Simaroubaceae
ailante (Ailanthus altissima)

Saxifragales

❦  Paeoniaceae
pivoine (Paeonia lactiflora)

❦  Hamamelidaceae
hamamélis mou (Hamamelis mollis)
hamamélis de Virginie (Hamamelis virginiana)

❦  Grossulariaceae
groseillier à fleurs (Ribes sanguineum)
groseillier à maquereau (Ribes uva-crispa)
cassissier (Ribes nigrum)
casseillier (Ribes × nidigrolaria)
groseillier (Ribes rubrum)

❦  Saxifragaceae
heuchère (désespoir du peintre) (Heuchera americana)
perce-pierre (Saxifraga tridactylites)
deutzia (Deutzia gracilis)
saxifrage granulé (Saxifraga granulata)
bergénia (Bergenia crassifolia)

❦  Crassulaceae
orpin du Kamtchatka (Sedum kamtschaticum)
joubarbe des toits (Sempervivum tectorum)
sédum âcre (Sedum acre)
orpin (grand) (Sedum telephium)
orpin blanc (Sedum album)
[...]

❦  Haloragaceae
myriophylle à épis (Myriophyllum spicatum)

Solanales

❦  Convolvulaceae
liseron des champs (Convolvulus arvensis)
liseron des haies (Calystegia sepium)
volubilis (Ipomoea purpurea)
patate douce (Ipomoea batatas)

❦  Solanaceae
morelle douce-amère (Solanum dulcamara)
poivron (Capsicum annuum)
piment (Capsicum annuum)
pomme de terre (Solanum tuberosum)
jusquiame (Hyoscyamus niger)
[...]

Vitales

❦  Vitaceae
vigne vierge (Ampelopsis brevipedunculata)
vigne (Vitis vinifera)
vigne vierge (vraie) (Parthenocissus quinquefolia)

Zingiberales

❦  Cannaceae
canna (Canna indica)

❦  Zingiberaceae
curcuma (Curcuma longa)

[1Science de la classification.