Accueil > Mots-clés > familles botaniques (selon AGP IV & PPG I)

familles botaniques (selon AGP IV & PPG I) : classement par ordres

Classification phylogénétique botanique des angiospermes (plantes « à fleurs ») et Classification des ptéridophytes (lycophytes et fougères)

L’observation des organes de reproduction est à la base de la classification « classique ». Pendant longtemps, la recherche n’a que peu modifié celle-ci, aboutissement des connaissances botaniques. L’apport récent des techniques d’études de l’ADN (lui-même n’est connu que depuis quelques décennies) a bouleversé la cladistique [1] et amené de passionnantes remises en cause de la classification du vivant. Une autre page recense toujours l’ancienne classification des familles dont l’utilisation est encore très répandue.

Sur l’Angiosperms Phylogeny Group III (édition 2009), voir la Classification_APG III sur Wikipédia anglophone.

Les familles botaniques de l’Europe occidentale sont souvent moins diversifiées que les mêmes familles présentes dans le reste de l’Hémisphère Nord.

Les glaciations ont plusieurs fois repoussé les plantes vers le Sud dans des espaces refuges assez réduits. Les reconquêtes entre les périodes glaciaires se font donc à partir d’un patrimoine appauvri, au contraire des régions de l’Amérique du Nord et de l’Asie du Nord-Est dont l’arrière pays immense et très varié a été moins couvert par les glaces. Aussi, ces régions ont pu mieux préserver et diversifier leurs espèces. De même pour les espèces communes à ces zones et à l’Europe occidentale, la diversité génétique a pu y être mieux préservée.

Une quatrième version de la classification est depuis parue et suivie ici, l’APG IV (2016) :
Wikipédia francophone
Wikipédia anglophone

Sur le PPG I (2016) du Pteridophyte Phylogeny Group, voir : https://fr.wikipedia.org/wiki/Pteridophyte_Phylogeny_Group

Le Pteridophyte Phylogeny Group, ou PPG, est un groupe international informel de botanistes systématiciens qui collaborent pour établir un consensus sur la classification des ptéridophytes (lycophytes et fougères) qui reflète les connaissances sur les relations entre les plantes découvertes par des études phylogénétiques. En 2016, le groupe a publié une classification des ptéridophytes existants, appelée « PPG I ». L’article comptait 94 auteurs (26 principaux et 68 supplémentaires). [consulté en décembre 2021]

et sa source : https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jse.12229


Acorales

❦  Acoraceae
acore (Acorus calamus)

Alismatales

❦  Araceae
gouet tacheté (Arum maculatum)
arum d’Italie (Arum italicum)
calla des marais (Calla palustris)

❦  Alismataceae
plantain d’eau (Alisma plantago-aquatica)
sagittaire (Sagittaria sagittifolia)

❦  Butomaceae
butome (Butomus umbellatus)

❦  Hydrocharitaceae
morène des grenouilles (Hydrocharis morsus-ranae)
aloès d’eau (Stratiotes aloides)

❦  Potamogetonaceae
potamot nageant (Potamogeton natans)

Apiales

❦  Araliaceae
lierre (Hedera helix)
ginseng (Panax ginseng)
écuelle d’eau (Hydrocotyle vulgaris)
éleuthérocoque (Eleutherococcus senticosus)

❦  Apiaceae
cerfeuil tubéreux (Chaerophyllum bulbosum)
angélique sylvestre (Angelica sylvestris)
cèleri-rave (Apium graveolens rapaceum)
oenanthe safranée (Oenanthe crocata)
carotte (Daucus carota)
[...]

Aquifoliales

❦  Aquifoliaceae
houx (Ilex aquifolium)
houx verticillé (Ilex verticillata)

Asparagales

❦  Orchidaceae
goodyère rampante (Goodyera repens)
liparis de Loesel (Liparis loeselii)
listère à feuilles ovales (Listera ovata)
orchis moucheron (Gymnadenia conopsea)
platanthère à fleurs vertes (Platanthera chlorantha)
[...]

❦  Iridaceae
crocus de Naples (Crocus vernus)
crocus de Tommasini (Crocus tommasinianus)
iris des jardins (Iris × germanica)
iris faux-acore (Iris pseudoacorus)
iris de Sibérie (Iris sibirica)
[...]

❦  Asparagaceae
dame d’onze heures (Ornithogalum umbellatum)
muscari à toupet (Muscari comosum)
muscari à grappe (Muscari neglectum)
asperge (Asparagus officinalis)

❦  Amaryllidaceae
ail chinois (Allium tuberosum)
ciboulette (Allium schoenoprasum)
poireau (Allium porrum)
ail rocambole (Allium sativum ophioscorodon)
ail des ours (Allium ursinum)
[...]

❦  Asparagaceae Scilloideae
scille (Scilla siberica)
jacinthe hispanica (Hyacinthoides non-scripta hispanica)
jacinthe des bois (Hyacinthoides non-scripta)

❦  Asparagaceae Nolinoideae
fragon petit-houx (Ruscus aculeatus)
sceau de Salomon multiflore (Polygonatum multiflorum)
sceau de Salomon odorant (Polygonatum odoratum)
sceau de Salomon à feuilles verticillées (Polygonatum verticillatum)
muguet (Convallaria majalis)

❦  Asphodelaceae
hémérocalle fauve (Hemerocallis fulva)
asphodèle blanc (Asphodelus albus)

Asterales

❦  Campanulaceae
campanule des Carpathes (Campanula carpatica)
cardinale des marais (Lobelia urens)
campanule des murailles (Campanula portenschlagiana)
campanule gantelée (Campanula trachelium)
jasione des montagnes (Jasione montana)
[...]

❦  Menyanthaceae
nénufar, faux (Nymphoides peltata)
trèfle d’eau (Menyanthes trifoliata)

❦  Asteraceae
sèneçon commun (Senecio vulgaris)
arnica (Arnica montana)
chicorée annuelle (Cichorium endivia)
épervière des murs (Hieracium murorum)
rudbeckia fulgida (Rudbeckia fulgida)
[...]

Boraginales

❦  Boraginaceae
buglosse des champs (Anchusa arvensis)
consoude (Symphytum grandiflorum)
phacélie (Phacelia tanacetifolia)
pulmonaire à longues feuilles (Pulmonaria longifolia)
buglosse officinale (Anchusa officinalis)
[...]

Brassicales

❦  Tropaeolaceae
capucine (Tropaeolum majus)

❦  Resedaceae
réséda (Reseda lutea)
gaude (Reseda luteola)

❦  Brassicaceae
choux (Brassica oleracea)
chou-rave (Brassica oleracea gongylodes)
chou brocoli (Brassica oleracea Italica)
navet (Brassica rapa)
pastel (Isatis tinctoria)
[...]

Buxales

❦  Buxaceae
buis (Buxus sempervirens)

Caryophyllales

❦  Plumbaginaceae
dentelaire du Cap (Plumbago auriculata)

❦  Polygonaceae
patience crépue (Rumex crispus)
renouée bistorte (Polygonum bistorta)
oseille, petite (Rumex acetosella)
patience (Rumex patienta)
renouée des haies (Fallopia aubertii)
[...]

❦  Caryophyllaceae
compagnon rouge (Silene dioica)
fleur de coucou (Silene flos-cuculi)
gypsophile paniculé (Gypsophila paniculata)
mouron des oiseaux (Stellaria media)
sagine subulée (Sagina subulata)
[...]

❦  Amaranthaceae
poirée (Beta vulgaris cicla)
amarante queue-de-renard (Amaranthus caudatus)
épinard (Spinacia oleracea)
chénopode blanc (Chenopodium album)
épinard-fraise (Blitum virgatum)
[...]

❦  Aizoaceae
tétragone (Tetragonia tetragonoides)

❦  Portulacaceae
pourpier (Portulaca oleracea)

❦  Nyctaginaceae

Celastrales

❦  Celastraceae
parnassie des marais (Parnassia palustris)
fusain d’Europe (Euonymus europaeus)

Ceratophyllales

❦  Ceratophyllaceae
cornifle nageant (Ceratophyllum demersum)

Cornales

❦  Cornaceae
cornouiller du Canada (Cornus canadensis)
cornouiller blanc (Cornus alba)
cornouiller mâle (Cornus mas)
cornouiller sanguin (Cornus sanguinea)

❦  Hydrangeaceae
hortensia aspera (Hydrangea aspera)
hortensia grimpant (Hydrangea petiolaris)
seringat (Philadelphus coronarius)
hortensia serrata (Hydrangea serrata)
hortensia (Hydrangea macrophylla)
[...]

Cucurbitales

❦  Cucurbitaceae
concombre à confire (Melothria scabra)
bryone (Bryonia dioica)
cornichon (Cucumis sativus)
potiron (Cucurbita maxima)
concombre (Cucumis sativus)
[...]

Dipsacales

❦  Adoxaceae
sureau noir (Sambucus nigra)
viorne obier (Viburnum opulus)
viorne bodnantense (Viburnum × bodnantense)
viorne mancienne (Viburnum lantana)
yèble (Sambucus ebulus)
[...]

❦  Caprifoliaceae
scabieuse du Caucase (Scabiosa caucasica)
cardère poilue (Dipsacus pilosus)
cardère (Dipsacus fullonum)
chèvrefeuille (Lonicera caprifolium)
mâche (Valerianella locusta)
[...]

Equisetales

❦  Equisetaceae
prêle des champs (Equisetum arvense)
prêle des rivières (Equisetum fluviatile)
prêle des marais (Equisetum palustre)

Ericales

❦  Balsaminaceae
balsamine des jardins (Impatiens balsamina)

❦  Polemoniaceae
polémoine bleue (Polemonium caeruleum)

❦  Primulaceae
mouron rouge (Lysimachia arvensis)
hottonie des marais (Hottonia palustris)
lysimaque nummulaire (Lysimachia nummularia)
primevère rose (Primula rosea)
cyclamen coum (Cyclamen coum)
[...]

❦  Actinidiaceae
kiwi (Actinidia deliciosa)

❦  Clethraceae
clèthre à feuilles d’aulne (Clethra alnifolia)

❦  Ericaceae
callune (Calluna vulgaris)
bruyère cendrée (Erica cinerea)
busserole (Arctostaphylos uva-ursi)
bruyère d’hiver (Erica carnea)
andromède (Andromeda polifolia)
[...]

❦  Theaceae

Fabales

❦  Fabaceae
galéga (Galega officinalis)
sainfoin (Onobrychis viciifolia)
minette (Medicago lupulina)
genêt d’Espagne (Spartium junceum)
fénugrec (Trigonella foenum-graecum)
[...]

Fagales

❦  Fagaceae
châtaignier (Castanea sativa)
hêtre (Fagus sylvatica)
chêne pédonculé (Quercus robur)
chêne pubescent (Quercus pubescens)
chêne des marais (Quercus palustris)
[...]

❦  Juglandaceae
noyer noir (Juglans nigra)
noyer (Juglans regia)

❦  Betulaceae
aulne glutineux (Alnus glutinosa)
noisetier de Byzance (Corylus colurna)
noisetier (Corylus avellana)
bouleau pubescent (Betula pubescens)
aulne blanc (Alnus incana)
[...]

Garryales

❦  Garryaceae
aucuba (Aucuba japonica)

Gentianales

❦  Rubiaceae
caille-lait jaune (Galium verum)
gardénia (Gardenia jasminoides)
garance voyageuse (Rubia peregrina)
aspérule odorante (Galium odoratum)
garance des teinturiers (Rubia tinctorum)
[...]

❦  Gentianaceae
centaurée, petite (Centaurium erythraea)
gentiane jaune (Gentiana lutea)

❦  Apocynaceae
pervenche (Vinca minor)
apocyne chanvrin (Apocynum cannabinum)

Geraniales

❦  Geraniaceae
herbe à Robert (Geranium robertianum)
géranium macrorrhizum (Geranium macrorrhizum)
géranium à feuilles rondes (Geranium rotundifolium)
géranium mou (Geranium molle)
géranium à feuilles découpées (Geranium dissectum)
[...]

Ginkgoales

❦  Ginkgoaceae
ginkgo (Ginkgo biloba)

Lamiales

❦  Oleaceae
frêne (Fraxinus excelsior)
forsythia (Forsythia × intermedia)
jasmin d’hiver (Jasminum nudiflorum)
troène à feuilles ovales (Ligustrum ovalifolium)
lilas (Syringa vulgaris)
[...]

❦  Plantaginaceae
gratiole (Gratiola officinalis)
plantain moyen (Plantago media)
véronique petit-chêne (Veronica chamaedrys)
linaire (Linaria vulgaris)
digitale laineuse (Digitalis lanata)
[...]

❦  Scrophulariaceae
buddléia (Buddleja davidii)
bouillon blanc (Verbascum thapsus)
buddléia à feuilles alternes (Buddleja alternifolia)
scrofulaire noueuse (Scrophularia nodosa)
buddléia de Lindley (Buddleja lindleyana)

❦  Lamiaceae
épiaire des bois (Stachys sylvatica)
lamier jaune (Lamium galeobdolon)
bugle rampante (Ajuga reptans)
lamier blanc (Lamium album)
menthe poivrée (Mentha × piperita)
[...]

❦  Paulowniaceae
paulownia (Paulownia tomentosa)

❦  Lentibulariaceae
utriculaire commune (Utricularia vulgaris)

❦  Acanthaceae
acanthe (Acanthus mollis)

❦  Bignoniaceae
bignone (Campsis grandiflora)
catalpa (Catalpa bignonioides)

❦  Verbenaceae
verveine hastée (Verbena hastata)
verveine des jardins (Verbena × hybrida)
verveine couvre-sol (Verbena corymbosa)
verveine rugueuse (Verbena rigida)
lantana rampant (Lantana montevidensis)
[...]

❦  Orobanchaceae

Laurales

❦  Lauraceae
laurier sauce (Laurus nobilis)

Liliales

❦  Colchicaceae
colchique d’automne (Colchicum multiflorum)

❦  Liliaceae
tulipe humilis (Tulipa humilis)
fritillaire pintade (Fritillaria meleagris)
fritillaire impériale (Fritillaria imperialis)
lis (Lilium bulbiferum)
tulipe des bois (Tulipa sylvestris)

Magnoliales

❦  Magnoliaceae
magnolia (Magnolia × soulangeana)
tulipier de Virginie (Liriodendron tulipifera)
magnolia étoilé (Magnolia stellata)
magnolia à grandes fleurs (Magnolia grandiflora)

Malpighiales

❦  Euphorbiaceae
euphorbe epithymoides (Euphorbia polychroma)
euphorbe petit-cyprès (Euphorbia cyparissias)
ricin (Ricinus communis)
euphorbe des marais (Euphorbia palustris)
mercuriale vivace (Mercurialis perennis)
[...]

❦  Passifloraceae
passiflore (Passiflora incarnata)

❦  Salicaceae
osier des vanniers (Salix viminalis)
peuplier noir (Populus nigra)
saule à trois étamines (Salix triandra)
saule pourpre (Salix purpurea)
saule pleureur (Salix babylonica)
[...]

❦  Violaceae
violette odorante (Viola odorata)
violette des marais (Viola palustris)
pensée sauvage (Viola tricolor)

❦  Linaceae
lin_ vivace (Linum bienne)
lin_ usuel (Linum usitatissimum)

❦  Hypericaceae
millepertuis à grandes fleurs (Hypericum calycinum)
millepertuis perforé (Hypericum perforatum)

Malvales

❦  Malvaceae
tilleul à petites feuilles (Tilia cordata)
rose trémière (Alcea rosea)
tilleul à grandes feuilles (Tilia platyphyllos)
mauve musquée (Malva moschata)
tilleul argenté (Tilia tomentosa)
[...]

❦  Thymelaeaceae
daphné (bois-gentil) (Daphne mezereum)

❦  Cistaceae
hélianthème commun (Helianthemum nummularium)

Myrtales

❦  Lythraceae
salicaire (Lythrum salicaria)

❦  Onagraceae
épilobe en épi (Epilobium angustifolium)
gaura (Oenothera lindheimeri)
onagre à grandes fleurs (Oenothera glazioviana)
circée de Lutèce (Circaea lutetiana)
épilobe hérissé (Epilobium hirsutum)
[...]

Nymphaeales

❦  Nymphaeaceae
nénufar jaune (Nuphar lutea)
nénufar blanc (Nymphaea alba)

Oxalidales

❦  Oxalidaceae
oxalis petite oseille (Oxalis acetosella)

Pinales

❦  Cupressaceae
thuya (Thuja plicata)
genévrier (Juniperus communis)
cyprès de Leyland (Cuprocyparis leylandii)
cyprès (Cupressus sempervirens)

❦  Taxaceae
if (Taxus baccata)

❦  Pinaceae
sapin pectiné (Abies alba)
épicéa (Picea abies)
mélèze (Larix decidua)
pin sylvestre (Pinus sylvestris)

Piperales

❦  Aristolochiaceae

Poales

❦  Typhaceae
massette à feuilles étroites (Typha angustifolia)
massette à feuilles larges (Typha latifolia)
rubanier dressé (Sparganium erectum)

❦  Juncaceae
jonc épars (Juncus effusus)
jonc glauque (Juncus inflexus)

❦  Cyperaceae
laiche de Buchanan (Carex buchananii)
scirpe des marais (Eleocharis palustris)
laiche pendante (Carex pendula)
jonc des tonneliers (Schoenoplectus lacustris)
laiche faux-souchet (Carex pseudocyperus)
[...]

❦  Poaceae
fétuque bleue (Festuca glauca)
seigle (Secale cereale)
houlque laineuse (Holcus lanatus)
avoine (Avena sativa)
blé_ (Triticum aestivum)
[...]

Polypodiales

❦  Cystopteridaceae
polypode dryoptère (Gymnocarpium dryopteris)
polypode de Robert (Gymnocarpium robertianum)
capillaire blanc (Cystopteris fragilis)

❦  Aspleniaceae
capillaire des murailles (Asplenium trichomanes)
rue des murailles (Asplenium ruta-muraria)
cétérach officinal (Asplenium ceterach)
scolopendre (Asplenium scolopendrium)
doradille du Nord (Asplenium septentrionale)
[...]

❦  Woodsiaceae
❦  Athyriaceae
fougère femelle (Athyrium filix-femina)

❦  Dryopteridaceae
dryoptéris dilaté (Dryopteris dilatata)
dryoptéris de la Chartreuse (Dryopteris carthusiana)
polystic à soies (Polystichum setiferum)
fougère mâle (Dryopteris filix-mas)
polypode intermédiaire (Polypodium interjectum)
[...]

❦  Thelypteridaceae
fougère des marais (Thelypteris palustris)
phégoptéris vulgaire (Phegopteris connectilis)
oréoptéris (Oreopteris limbosperma)

❦  Blechnaceae
blechne (Struthiopteris spicant)

❦  Dennstaedtiaceae
fougère aigle (Pteridium aquilinum)

Proteales

❦  Platanaceae
platane commun (Platanus × hispanica)

Ranunculales

❦  Papaveraceae
corydale jaune (Pseudofumaria lutea)
chélidoine (Chelidonium majus)
fumeterre (Fumaria officinalis)
pavot de Californie (Eschscholzia californica)
coquelicot argèmone (Papaver argemone)
[...]

❦  Berberidaceae
épimède (Epimedium pinnatum)
épine-vinette (Berberis vulgaris)
mahonia (Berberis aquifolium)

❦  Ranunculaceae
ancolie (Aquilegia vulgaris)
douve, grande (Ranunculus lingua)
renoncule âcre (Ranunculus acris)
hellébore (Helleborus niger)
anémone pulsatille (Anemone pulsatilla)
[...]

Rosales

❦  Rosaceae
cerisier noir (Prunus serotina)
cotonéaster persistant (Cotoneaster integrifolius)
églantier (Rosa canina)
alouchier (Sorbus aria)
alisier torminal (Sorbus torminalis)
[...]

❦  Elaeagnaceae
olivier de Bohème (Elaeagnus angustifolia)
argousier (Hippophae rhamnoides)

❦  Rhamnaceae
céanothe (Ceanothus × delilianus)
bourdaine (Frangula dodonei)
nerprun purgatif (Rhamnus cathartica)

❦  Ulmaceae
orme lisse (Ulmus laevis)
orme de montagne (Ulmus glabra)
orme champêtre (Ulmus minor)

❦  Cannabaceae
chanvre (Cannabis sativa)
houblon (Humulus lupulus)

❦  Urticaceae
ortie brulante (Urtica urens)
pariétaire de Judée (Parietaria judaica)
ortie (Urtica dioica)

Salviniales

❦  Salviniaceae
azolle fausse-fougère (Azolla filiculoides)

Santalales

❦  Santalaceae
gui_ (Viscum album)

Sapindales

❦  Anacardiaceae
sumac amarante (Rhus typhina)
sumac des corroyeurs (Rhus coriaria)
arbre à perruques (Rhus coggygria)

❦  Sapindaceae
érable champêtre (Acer campestre)
érable sycomore (Acer pseudoplatanus)
marronnier (Aesculus hippocastaneum)
érable plane (Acer platanoides)

❦  Rutaceae
rue officinale (Ruta graveolens)

❦  Simaroubaceae
ailante (Ailanthus altissima)

Saxifragales

❦  Paeoniaceae
pivoine (Paeonia lactiflora)

❦  Hamamelidaceae
hamamélis mou (Hamamelis mollis)
hamamélis de Virginie (Hamamelis virginiana)

❦  Grossulariaceae
cassissier (Ribes nigrum)
casseillier (Ribes × nidigrolaria)
groseillier à maquereau (Ribes uva-crispa)
groseillier à fleurs (Ribes sanguineum)
groseillier (Ribes rubrum)

❦  Saxifragaceae
heuchère (désespoir du peintre) (Heuchera americana)
bergénia (Bergenia crassifolia)
deutzia (Deutzia gracilis)
perce-pierre (Saxifraga tridactylites)
saxifrage granulé (Saxifraga granulata)

❦  Crassulaceae
sédum âcre (Sedum acre)
orpin (grand) (Sedum telephium)
orpin des rochers (Sedum rupestre)
orpin des jardins (Sedum spectabile)
joubarbe toile d’araignée (Sempervivum arachnoideum)
[...]

❦  Haloragaceae
myriophylle à épis (Myriophyllum spicatum)

Solanales

❦  Convolvulaceae
volubilis (Ipomoea purpurea)
liseron des champs (Convolvulus arvensis)
patate douce (Ipomoea batatas)
liseron des haies (Calystegia sepium)

❦  Solanaceae
piment (Capsicum annuum)
physalis (Physalis alkekengi)
poivron (Capsicum annuum)
aubergine (Solanum melongena)
jusquiame (Hyoscyamus niger)
[...]

Vitales

❦  Vitaceae
vigne vierge (vraie) (Parthenocissus quinquefolia)
vigne (Vitis vinifera)
vigne vierge (Ampelopsis brevipedunculata)

Zingiberales

❦  Cannaceae
canna (Canna indica)

❦  Zingiberaceae
curcuma (Curcuma longa)

[1Science de la classification.